Việc làm giá không chỉ diễn ra ở thị trường mới như Việt Nam, mà khắp nơi trên thế giới. Trong đó, có khâu "đánh xuống" để gom hàng.

Để có thể thao túng giá của một cổ phiếu thì phải là nhà đầu tư lớn. Đó có thể là tổ chức tài chính có năng lực tài chính hùng hậu, các quỹ đầu tư, các công ty chứng khoán, các tổ chức tín dụng tư nhân, các đại gia hoặc nhóm đại gia liên kết với nhau.

Thông thường nhà đầu tư lớn nghiên cứu và chọn lựa khá kỹ trước khi tiến hành làm giá một cổ phiếu nào đó. Đối tượng được nhắm tới là các cổ phiếu có tổng số cổ phiếu lưu hành thấp, khối lượng giao dịch bình quân không quá lớn, có các chỉ số cơ bản tốt, có thông tin nội gián về tăng trưởng lợi nhuận đột biến, chia cổ phiếu thưởng và cổ tức cao,… hoặc các cổ phiếu có thông tin ngành hỗ trợ.

Các cổ phiếu blue-chip có giao dịch lớn cũng đôi khi được đẩy giá nhưng phải dựa vào xu thế của thị trường hoặc thông tin hỗ trợ nổi bật. Nhưng việc làm giá blue-chip sẽ khó hơn nhiều, vì khối lượng giao dịch rất lớn, có khi người làm giá sẽ bị thiệt hại do không thắng được các nhóm lợi ích khác.

Một số bước nghiên cứu và tìm hiểu về cổ phiếu trước khi thao túng có thể là: thứ nhất, tìm kiếm các cổ phiếu dưới giá trị nội tại tương đối nhiều do thị trường sụt giảm quá mức, giao dịch ảm đạm. Thứ hai, thu thập dữ liệu tài chính, yêu cầu các chuyên viên tài chính phân tích nghiên cứu về cơ bản. Thứ ba, cử người tiếp xúc với công ty nhằm tìm hiểu kỹ về bộ máy lãnh đạo, chiến lược phát triển và định hướng dài hạn của công ty… Tuy nhiên các bước này không phải lúc nào cũng xảy ra mà đôi khi chỉ đơn thuần là các nhà đầu tư lớn làm giá theo thị trường, theo tin đồn, làm giá để giải cứu số cổ phiếu đã lỡ mua ở mức giá cao.

Việc làm giá xuống để thu gom nhiều cổ phiếu trước khi đẩy giá tăng mạnh, yêu cầu là phải chuẩn bị sẵn một lượng cổ phiếu nhất định. Nhằm mục tiêu mua được giá thấp, nhà đầu tư lớn có thể bán cổ phiếu giá sàn để tạo tâm lý hoảng loạn. Họ chủ động bán cổ phiếu giá sàn ào ạt ở tài khoản A, các nhà đầu tư nhỏ hoảng sợ vì áp lực bán quá lớn nên cũng đặt bán giá sàn hoặc giá thấp. Khi thấy số lượng cổ phiếu chào bán giá thấp đủ nhiều, nhà đầu tư lớn sẽ huỷ lệnh bán và dùng tài khoản B của mình để mua gom hàng hoặc không cần huỷ lệnh bán mà đặt mua lại luôn số cổ phiếu vừa đặt bán và thu mua thêm cổ phiếu của các nhà đầu tư khác bán ra ở giá thấp.

Tình trạng này có thể diễn ra trong ngày hoặc liên tiếp vài ngày cho đến khi nhà đầu tư lớn đã mua đủ số cổ phiếu mong muốn. Cách thức này rất hiệu quả khi toàn thị trường đang trong xu hướng điều chỉnh giảm.

Cách khác là bán chặn giá trên, nhà đầu tư lớn sẽ bán ra số lượng cổ phiếu rất lớn ở tài khoản A ngay từ đầu giờ ở các mức giá cao. Nhà đầu tư lớn này ở các tài khoản khác chỉ đặt mua cổ phiếu với lượng vừa phải ở các mức giá thấp. Vì vậy các nhà đầu tư khác muốn bán phải tranh bán giá thấp (nếu không sẽ không khớp) và "sập bẫy".

Kỹ xảo "rải đinh" cũng có thể được nhà đầu tư lớn áp dụng. Họ che giá mua thật để mua được giá tốt nhất. Bởi vì bảng điện tử chỉ thể hiện ba mức giá mua cao nhất nên nhà đầu tư lớn đặt ba lệnh mua ở ba mức giá cao nhưng mỗi lệnh chỉ mua số lượng không lớn. Khi đó toàn bộ các lệnh mua khác bị che khuất. Ở đằng sau các mức giá hiện ra trên bảng điện là cuộc đấu trí giữa các nhà đầu tư và mức giá dự kiến khớp sẽ dao động thay đổi cho đến cuối phiên khớp lệnh.

Sau khi mua được số lượng cổ phiếu nhất định với mức giá thấp, nhà đầu tư lớn sẽ chờ đợi cơ hội tốt khi thị trường khởi sắc tăng mạnh hoặc cổ phiếu nắm giữ có thông tin tốt hỗ trợ để đẩy giá để thu siêu lợi nhuận.

Nhà đầu tư có tìm hiểu kỹ về công ty mình đang đầu tư, có phán đoán tốt về xu thế thị trường, kế hoạch và chiến lược đầu tư hợp lý, rõ ràng sẽ không bị tác động bởi hình thức làm giá xuống này. Ngược lại, nhà đầu tư có thể tận dụng các cơ hội như vậy để mua được các cổ phiếu nhiều tiềm năng với giá thấp.

Việc đẩy giá được thực hiện ngay khi thị trường tăng mạnh hoặc cổ phiếu có thông tin tốt hỗ trợ. Các nhà đầu tư “sập bẫy” mua ở vùng giá đỉnh sẽ thiệt hại rất nặng.

Biểu hiện của việc đẩy giá có thể nhận biết qua diễn biến giá tăng cao với khối lượng mua áp đảo ngay từ đầu phiên giao dịch để tạo mức cầu lớn. Dư mua ở mức giá trần và lệnh ATO tăng đột biến so với khối lượng khớp thông thường.

Bên bán nhìn thấy khối lượng dư mua quá lớn thì dù có muốn bán cũng có ý nghĩ chờ đợi thêm vài phiên nữa để bán được giá cao hơn. Vì vậy khối lượng giao dịch thành công trong các phiên đẩy giá rất thấp. Giá có thể được đẩy lên liên tục vài ngày hoặc cá biệt đến vài tuần. Trong quá trình lên đến đỉnh cao có một vài phiên giao dịch mạnh nhưng giá vẫn tăng gần trần hoặc trần.

Trường hợp này, nhà đầu tư chỉ nên tranh mua khi giá vừa chớm tăng trong giai đoạn đầu. Nếu không thể mua được thì không nên theo đuổi mua liên tục nhiều ngày mà có thể nghiên cứu cổ phiếu khác cùng ngành, có các chỉ số tốt để đầu tư, vì thông thường các cổ phiếu cùng ngành có xu hướng gần giống nhau.

Cũng có trường hợp đẩy giá khéo léo, khó nhận biết hơn theo xu hướng chung của thị trường, kết hợp giữa bán và mua. Trường hợp này thường xảy ra với các cổ phiếu có nền tảng, có các chỉ số cơ bản tốt, thương hiệu mạnh, có tính thanh khoản cao, khối lượng giao dịch bình quân mỗi ngày tương đối lớn.

Các nhà đầu tư lớn với các lợi thế về vốn, kinh nghiệm đầu tư, kiến thức tài chính, khả năng nhận định xu hướng thị trường và tâm lý đám đông tốt… có thể tiến hành đẩy giá theo hình thức này. Họ bán ra mạnh ở mức giá cao gần trần trong tài khoản A. Các nhà đầu tư nhỏ nhận thấy lượng đặt bán ở giá cao nhiều quá nên nghĩ rằng giá khó tăng cao hơn nên họ bán ra ở các mức giá thấp hơn.

Khi khối lượng bán tăng cao và ở các mức giá thấp thì nhà đầu tư lớn tiến hành mua lại ở tài khoản B. Khối lượng bán suy giảm thì các nhà đầu tư nhỏ khác lại tranh mua giá cao hơn và nhà đầu tư lớn không tốn nhiều sức lực để đưa giá lên cao trở lại.

Với biến động 5% ở HOSE và 7% ở HNX thì biện pháp bán mua “xoay vòng đảo hàng” này rất hiệu quả vì vừa có lợi nhuận ngay trong ngày vừa đạt mục tiêu đẩy giá lên cao. Đặc điểm của cách thức đẩy giá này là khối lượng giao dịch vẫn tốt trong các phiên giao dịch, giá vẫn tăng mặc dù có thể không tăng trần liên tiếp. Giá biến động trong các phiên giao dịch chứ không dư mua áp đảo.

Ở hình thức này, nhà đầu tư nhỏ có thể tham gia nếu nhận định tốt xu hướng của thị trường vì có thể mua được cổ phiếu trong quá trình giá tăng nhưng không nên mạo hiểm tham gia khi mức giá đã tăng quá cao. Thời gian qua, có một cổ phiếu đã tăng hơn 200% từ 26.000 đồng lên đến đỉnh cao gần 80.000 đồng một cổ phiếu trong trường hợp này.

Sau quá trình đẩy giá, các nhà đầu tư lớn sẽ hoạch định việc xả hàng ở các mức giá cao. Họ đặt mua ào ạt cổ phiếu ở giá trần nhằm tạo tâm lý hưng phấn cho các nhà đầu tư khác. Trên bảng điện tử xuất hiện một lượng lớn cổ phiếu được đặt mua giá trần, các nhà đầu tư nghĩ rằng giá sẽ vẫn còn tiếp tục tăng mạnh nên cũng đặt mua ào ào theo ở giá trần. Khi thấy lượng đặt mua đủ lớn, nhà đầu tư lớn sẽ dùng tài khoản B bán dần cổ phiếu ra, với số lượng bán lớn hơn số lượng đặt mua.

Cách thức đẳng cấp cao hơn là nhà đầu tư lớn đầu giờ đặt mua giá trần và ATO với khối lượng lớn. Các nhà đầu tư khác cũng tranh giành đặt lệnh mua giá trần để chờ khớp, vì lượng mua quá lớn nên phiên đầu tiên khối lượng khớp thường không đáng kể.

Trong phiên khớp lệnh liên tục, nhà đầu tư lớn thực hiện hủy lệnh mua giá trần đang ở thứ tự chờ khớp ưu tiên nhưng cũng đồng thời đặt lại ngay một lượng mua tương tự ở mức giá trần trong tài khoản khác, việc hủy và đặt lệnh mua lại diễn ra rất nhanh trong tích tắc nên trên bảng điện tổng số lượng mua hầu như không đổi nhưng các nhà đầu tư khác đang ở thứ tự ưu tiên khớp đầu tiên.

Lúc này nhà đầu tư lớn sẽ tiến hành bán số cổ phiếu phù hợp với lượng mua của các nhà đầu tư khác rồi tạm ngưng bán. Thấy số lượng mua giá trần vẫn còn nhiều (nhưng thực chất là lượng mua của chính nhà đầu tư lớn), các nhà đầu tư khác “yên tâm” đặt mua giá trần, quá trình cứ thế tiếp diễn.

Tuy nhiên, trong các trường hợp đặc biệt, do biến động của thị trường, nhà đầu tư lớn có thể chấp nhận bán dần ở giá thấp hoặc giá sàn để “xả hàng” mà không mua lại vì họ đã có được lợi nhuận lớn trong quá trình đưa giá từ các mức thấp lên đỉnh cao. Khi nhà đầu tư lớn không tiến hành mua lại nữa thì giá cổ phiếu sẽ đứng hoặc đi xuống. Các nhà đầu tư mua ở vùng giá đỉnh cao sẽ thiệt hại rất nặng.

(Theo Sài Gòn Tiếp Thị)